KAMIENIE NIEGEOLOGICZNE

KAMIENIE NIEGEOLOGICZNE
O geologach krąży fama, że potrafią rozmawiać z kamieniami. Skały i minerały potrafią mówić, ale trzeba być geologiem, żeby je zrozumieć. Są jednak takie kamienie, z którymi geolog nie znajdzie płaszczyzny porozumienie. Znacznie lepiej zrozumie je chirurg. To złogi powstałe w pęcherzyku żółciowym.
Kamica pęcherzyka żółciowego polega na zagęszczeniu żółci. Przesycony roztwór żółci prowadzi do wytrącania się złogów. Na żółć składa się cholesterol i barwnik zwany bilirubiną. W zależności od składu wyróżniamy złogi cholesterolowe, barwnikowe i mieszane. 
Kamica pęcherzyka żółciowego występuje u 10-20% populacji. Jest czterokrotnie częstsza u kobiet niż u mężczyzn i chociaż może wystąpić w każdym wieku, to jej częstość zdecydowanie wzrasta po 50 roku życia. Częstość kamicy pęcherzyka żółciowego zależy również od rodzaju diety, czynników genetycznych a także od miejsca zamieszkania i rasy. W Polsce podobnie jak w innych krajach Europy dominuje kamica cholesterolowa i stanowi ona ok 90% przypadków. W krajach Dalekiego Wschodu znacznie częstsza jest kamica barwnikowa.
Bilirubina i cholesterol w znacznie zagęszczonej żółci tworzą kryształy. Z czasem kryształy powiększają się formują złogi. Metodą diagnostyczną w przypadku kamicy żółciowej jest ultrasonografia. USG pozwala dojrzeć złóg wielkości 2 mm lub większy. Liczne złogi o wielkości mniejszej niż 2 mm dają obraz zagęszczonej żółci opisywanej jako „błoto żółciowe”. Złogi mogą tworzyć się w strukturach zawierających żółć. Oprócz pęcherzyka są to drogi żółciowe wewnątrzwątrobowe i zewnątrzwątrobowe, bo producentem żółci jest wątroba. Do odkładania się złogów usposabia zastój żółci w wyniku „ leniwego” pęcherzyka żółciowego. Pęcherzyk żółciowy pełni funkcję zbiornika gromadzącego żółć produkowaną przez wątrobę. Żółć jest niezbędna w procesie trawienia zawartych w pokarmach tłuszczów. Po tłustym posiłku np. schabowym z frytkami i zasmażaną kapustą pęcherzyk żółciowy obkurcza się i pozbywa żółci, która drogami żółciowymi ląduje w dwunastnicy, by tam wziąć udział w trawieniu obiadu. Jeżeli pęcherzyk nie obkurcza się należycie (jest „leniwy”), trawienie tłuszczu nie przebiega sprawnie, a zaleganie żółci w pęcherzyku sprzyja tworzeniu się złogów. 
Czynnikami ryzyka kamicy żółciowej są:
1. Płeć żeńska.
2. Uwarunkowania genetyczne.
3. Podeszły wiek.
4. Zespół metaboliczny (nadwaga, nadciśnienie tętnicze, podwyższony poziom cholesterolu i cukrzyca lub stan przedcukrzycowy).
5. Ciąża.
6. Otyłość.
7. Podwyższony poziom trójglicerydów we krwi.
8. Szybki spadek masy ciała
9. Przedłużające się głodzenie.
10. Całkowite żywienie pozajelitowe.
11. Choroba Leśniowskiego-Crohna.
12. Stan po usunięciu jelita krętego. 
13. Niektóre leki (w tym hormonalne np. antykoncepcyjne).
14. Mukowiscydoza.
15. Cukrzyca.
16. Stan po operacji bariatrycznej.
Nie każdy złóg w pęcherzyku żółciowym daje o sobie znać. W 90% przypadków ma ona przebieg bezobjawowy. Kiedy jednak da się odczuć, jej najczęstszym objawem jest kolka żółciowa. Kolka żółciowa jest nagłym bardzo silnym bólem zlokalizowanym pod prawym łukiem żebrowym, czasami trochę w lewo od prawego łuku żebrowego, trwa zwykle od jednej do trzech godzin. Ból może promieniować do pleców i prawej łopatki, towarzyszą mu nudności albo wymioty, po których dochodzi do częściowego złagodzenia bólu. Przyczyną bólu jest najczęściej błąd dietetyczny-tłusta smażona potrawa. Jesienią, w okresie wykopkowym prawdziwą plagą są liczne kolki żółciowe po smażonych plackach ziemniaczanych ze śmietaną. Mechanizm kolki żółciowej polega na zablokowaniu odpływu żółci przez złóg. Większość pacjentów uważa, że mały złóg to mały kłopot, a im większy złóg, tym kłopot większy. Niestety, bywa różnie. Wprawdzie duży złóg może przyblokować odpływ żółci z pęcherzyka żółciowego przez przewód pęcherzykowy, ale może też zmienić położenie jak piłeczka tenisowa i ten odpływ staje się drożny. Przewód pęcherzykowy, którym odpływa żółć z pęcherzyka żółciowego ma szerokość ok. 2 mm. Jeżeli mamy do czynienia z drobnym złogiem, może on zakorkować odpływ jak korek od butelki i spowodować konieczność zabiegu operacyjnego w trybie nagłym.
Leczenie niepowikłanej kolki jelitowej sprowadza się do diety „zero”( co w praktyce oznacza całkowite wstrzymanie się od jedzenia), wyrównaniu niedoborów wody i elektrolitów oraz zwalczania bólu przy pomocy leków przeciwbólowych i rozkurczowych.
Bezobjawowa kamica pęcherzyka żółciowego nie jest wskazaniem do leczenia operacyjnego. Jednak wystąpienie epizodu kolki żółciowej oznacza, że będzie ona nawracać, a operacja jest nieunikniona. Obecnie najczęściej wybieraną metodą usunięcia pęcherzyka żółciowego jest laparoskopia. Wprowadzenie przez otwór w powłokach brzucha laparoskopu mam ten sam skutek co klasyczny zabieg z cięciem brzucha.
Zaletą laparoskopii jest:
1. Mała inwazyjność.
2. Mniejsza ilość powikłań infekcyjnych.
3. Mniejsza ilość powikłań zakrzepowo-zatorowych.\
4. Lepszy efekt kosmetyczny (malutkie blizny, ledwie widoczne po wygojeniu).
5. Krótki okres pobytu w szpitalu.
6. Krótki okres rekonwalescencji.
7. Szybszy termin powrotu do pracy.
W około 5% przypadków zakwalifikowanych do laparoskopowego zabiegu zachodzi konieczność wykonania klasycznej operacji z otwieraniem brzucha.
Do zabiegu otwartego kwalifikuje się osoby:
1. Z kamicą pęcherzyka żółciowego powikłaną.
2. Po licznych zabiegach w obrębie jamy brzusznej.
3. Z rzadkimi wariantami anatomicznymi w zakresie dróg żółciowych.
Często pacjenci łudzą się, że można pozbyć się uciążliwego problemu analogicznie jak w kamicy nerkowej poprzez kruszenie złogów przy użyciu fali ultradźwiękowej-zabiegu zwanego litotrypsją. Jednak to co sprawdza się w nerce, nie odnosi się do pęcherzyka żółciowego. Litotrypsja była stosowana w przypadku kamicy pęcherzyka żółciowego, ale okazało się, że zabieg ten był mało skuteczny, obarczony dużą ilością powikłań i nie chronił przed nawrotami. W związku z tym, że nie spełniła oczekiwań, zaniechano jej stosowania jako metody leczenia kamicy pęcherzyka żółciowego.
Kolka nerkowa jest niezwykle silnym bólem i ten, kto jej doświadczył pragnie, by nigdy się nie powtórzyła. Mitem jest, że pozbywając się pęcherzyka żółciowego definitywnie pozbywamy się kłopotu z trawieniem i dietą. Pęcherzyk jest ważnym elementem w układzie trawienia. Gromadzi żółć i wydziela ją do przewodu pokarmowego, kiedy jest potrzebna do trawienia tłuszczów. W przypadku, kiedy zbiornika zabraknie, żółć jest wydzielana do przewodu pokarmowego na bieżąco w niewielkich ilościach, tak jak produkuje ją wątroba. Jeżeli pozwolimy sobie na schabowego albo placki ziemniaczane nie będzie skąd wziąć dostatecznej ilości żółci do trawienia zawartego w nich tłuszczu. Za błąd dietetyczny przyjdzie zapłacić bólem brzucha i dyskomfortem. 

Małgorzata Stokowska-Wojda