WSCHODZĄCA GWIAZDA PROFILAKTYKI I TERAPII CUKRZYCY-MIKROBIOTA

Cukrzyca-plaga cywilizacji zatacza coraz szersze kręgi i zbiera obfite żniwo. Według ostatnich statystyk na cukrzycę choruje ok. 10% ludności na świecie, odpowiada to 463 milionom osób. Wśród populacji diabetyków 90% to osoby z cukrzycą typu 2. Przewlekle podwyższony poziom glukozy we krwi w cukrzycy typu 2 jest spowodowany: 
1. Upośledzonym wydzielaniem insuliny obniżającej poziom glukozy we krwi.
2. Odpornością tkanek na jej działanie.
3. Występowaniem na raz obydwu wymienionych czynników.
Większość osób chorujących na cukrzycę typu 2 do dorośli w wieku powyżej 40 lat, jednak w ostatnim czasie znacznie przybywa w tej grupie osób znacznie młodszych-młodzieży i dzieci. Rosnąca ilość ludzi obarczonych cukrzycą typu 2 i zagrożonych schorzeniem wynika ze stylu życia. Składa się na to sposób żywienia, często zwanego „jedzeniem śmieciowym”. Są to wysoko przetworzone produkty, słodkie i słone przekąski, fast foody i desery o niskiej wartości odżywczej. Wysoko przetworzona żywność jest zwykle niskiej jakości- wysokokaloryczna i z niewielką ilością wartościowych produktów odżywczych. Niezdrowa dieta w połączeniu z niską aktywnością fizyczną to prosta droga do nadwagi, otyłości, zaburzeń metabolicznych w postaci podwyższonego poziomu glukozy i cholesterolu we krwi skąd już jest tylko jeden krok do cukrzycy. Jednak skutki nieprawidłowego odżywiania mają jeszcze drugie dno, jest nim szkodliwe działanie na makrobiotę jelitową, której rola do tej pory niedoceniana jest przedmiotem coraz większego zainteresowania naukowców.
Makrobiota jelitowa jest złożonym zespołem różnorodnych mikroorganizmów bytujących w świetle naszych jelit. W skład mikrobioty wchodzą przede wszystkim bakterie, ale są tam również wirusy, grzyby i protisty. Niezwykle ważna jest różnorodność i odpowiednia liczebność poszczególnych mikroorganizmów zasiedlających nasze jelita. Zaburzenia w składzie mikrobioty skutkują różnymi dolegliwościami z zakresu układu sercowo-naczyniowego, nerwowego, a także zaburzeniami procesów odpornościowych i metabolicznych. Badania wykazały, że istnieje ścisły związek między makrobiotą jelitową a występowaniem otyłości, zespołu metabolicznego, a także stanem cukrzycowym i cukrzycą wynikającymi z insulinooporności tkanek i podwyższonego poziomu glukozy we krwi.
Nic dziwnego, że rośnie zainteresowanie wykorzystaniem mikrobioty w zapobieganiu i leczeniu cukrzycy. Wyniki najnowszych badań wykazują, że stosowanie probiotycznych suplementów diety zawierających odpowiednie kultury bakteryjne i zwiększenie podaży błonnika w diecie może korzystnie wpływać na aktywność mikroorganizmów naszych jelit. Skutkuje to poprawą metabolizmu, obniżeniem poziomu glukozy we krwi i większą wrażliwością tkanek na insulinę. Wydaje się to być obiecującą metodą w leczeniu i zapobieganiu cukrzycy.
Probiotyki są to żywe drobnoustroje, które podawane w odpowiedniej ilości mogą przynieść istotne korzyści zdrowotne. Są najczęściej stosowanymi suplementami diety na całym świecie. Zwykle kojarzą nam się z niwelowaniem skutków po antybiotykoterapii. Jednak to nie tylko antybiotyki zażywane przy okazji infekcji bakteryjnej jaką jest np. angina naruszają naszą mikrobiotę jelitową. Znacznie bardziej zaburza ją nieprawidłowe codzienne odżywianie. Probiotyki mogą pomóc w odtworzeniu właściwego składu jelitowych mikroorganizmów. Badania wykazały, że suplementy probiotyczne zawierające od 2 do 7 szczepów bakterii mają korzystny wpływ na cukrzycę typu 2 i układ sercowo-naczyniowy. Objawia się to wyrównaniem poziomu glukozy na czczo i po posiłkach, a także obniżeniem poziomu cholesterolu całkowitego i trójglicerydów, a także zmniejszeniem czynników zapalnych. Warto zwrócić uwagę na fakt, że probiotyki podnoszą poziom frakcji HDL cholesterolu („dobrego”), a obniżają poziom frakcji LDL cholesterolu („złego”). W świetle najnowszych badań stosowanie probiotyków w celu osiągnięcia prawidłowego składu mikrobioty ma tak duży potencjał przeciwcukrzycowy, że można oczekiwać zmniejszenia ilości stanów przedcukrzycowych, lepszej kontroli cukrzycy i zmniejszeniem ilość wynikających z niej powikłań. Stwierdzono również, że stosowanie probiotyków u pacjentów z cukrzycą powikłaną uszkodzeniem nerek poprawiało czynność nerek.
Ciekawe okazało się połączenie probiotyków z berberyną. Berberyna jest naturalną substancją znaną i stosowaną przez medycynę chińską i arjuwedyjską od tysięcy lat.
Zawierają ją:
- berberys
- winogrona oregońskie
- kadzidłowiec
- kurkuma drzewna
Podawanie berberyny pacjentom z zespołem metabolicznym poprawiło całkowite stężenie cholesterolu i jego frakcji LDL („złego”). Berberyna ma pozytywny wpływ na makrobiotę jelitową, co skutkuje działaniem pochłaniającym tłuszcze w jelitach.
Warto wiedzieć, że berberyna oprócz pozytywnych efektów może wywołać działania niepożądane:
- ból brzucha
- zaparcia
- biegunki
- wzdęcia
- nudności lub wymioty
- wysypkę
- niski poziom glukozy we krwi, jeżeli jest stosowana w dużych dawkach
Ponadto nie wszyscy mogą ją przyjmować. Berberyna jest przeciwwskazana u:
- kobiet w ciąży
- kobiet karmiących piersią
- osób stosujących doustne leki z zakresu chemioterapii 
- osób stosujących leki immunosupresyjne np. po przeszczepach.
Najlepszym sposobem dbałości o naszą mikrobiotę jest właściwe odżywianie. Najlepszym źródłem wielu pożytecznych szczepów mikroorganizmów jest żywność fermentowana. Zawiera ona oprócz żywych kultur bakteryjnych bioaktywne związki, które wspomagają proces przyswajania związków odżywczych z pożywienia, a także zapobiegają wzrostowi poziomu glukozy we krwi po ich spożyciu. 
Do polecanych produktów fermentowanych należą przede wszystkim: 
1. Przetwory mleczne:
- jogurty
- kefir
- maślanka
- sery dojrzewające 
2. Kiszonki warzywne:
- kapusta kiszona
- kimchi
3. Przetwory sojowe:
- tofu
- tempeh 
- miso
- natto
4. Chleb na zakwasie i kwas chlebowy
5. Fermentowane kiełbasy i ryby
Jednak trzeba zwrócić uwagę, że zarówno u osób młodych jak i starszych spożycie wysokotłuszczowego nabiału: śmietany, pełnotłustych jogurtów, słodkich pełnotłustych deserów zwiększa ryzyko cukrzycy. 
Wypicie 300 ml sfermentowanego produktu mlecznego np. kefiru wraz z najczęściej przyjmowanym przez osoby z cukrzycą lekiem -metforminą powoduje znaczne obniżenie poziomu glukozy we krwi. Przeprowadzono badanie dotyczące spożycia sera, okres obserwacji wynosił 30 lat. Stwierdzono, że osoby, które sera nie spożywają mają zwiększone ryzyko cukrzycy typu 2 o 33.
Żywność fermentowana jest wysoce odżywcza i zawiera niewielką ilość węglowodanów. Przy spożyciu przez 2-14 tygodni już daje efekty w postaci obniżenia zarówno skurczowego jak i rozkurczowego ciśnienia krwi, obniżenia poziomu glukozy we krwi, zahamowania stanów zapalnych, a także zmniejszeniem ilości tkanki tłuszczowej i zredukowania obwodu talii.
Z powyższego wynika, że toast „Na zdrowie” powinien być wznoszony szklanką pełną kefiru.

Małgorzata Stokowska-Wojda