GRZYBOWE NIE GRZYBICZE

GRZYBOWE NIE GRZYBICZE
Wczesna jesień dla miłośników grzybobrania to prawdziwy raj. Oprócz przyjemności przechadzki po lesie oferuje obfite zbiory aromatycznych pyszności. Wielu z nas jest fanami zupy grzybowej czy grzybowego sosu, a Wigilii bez suszonych grzybów zupełnie sobie nie wyobrażamy.
Jednak grzyby to nie tylko kulinarne rarytasy. Nawet ci, którzy lubią wszystko, co grzybowe nie będą zachwyceni tym, co grzybicze, bo to oznacza infekcję i kłopoty.
Grzyby są naturalnym składnikiem mikroflory naszej jamy ustnej. Zwykle istnieje równowaga między małym grzybem a dużym organizmem człowieka. Konsekwencją jest bezobjawowe współbytowanie. Jednak w szczególnych warunkach niekorzystnych dla człowieka równowaga może zostać zachwiana. Dochodzi wtedy do inwazji grzyba pod postacią infekcji. Infekcje grzybicze mogą mieć różny przebieg, od zajęcia jednego narządu, najczęściej błony śluzowej jamy ustnej po zagrażające życiu inwazje drogą krwi z zajęciem licznych organów.
Najczęstszym powodem grzybiczych problemów jest drożdżak Candida albicans. Aż 80% ludzi jest nosicielami drożdżaka, ale zwykle nie czyni on im krzywdy. Bytuje w jamie ustnej, a naturalne mechanizmy obronne nie pozwalają mu wywołać infekcji.
Naturalna obrona organizmu przed grzybicą to:
1. Ciągłość (brak uszkodzeń) błony śluzowej jamy ustnej.
2. Obecność czynników przeciwgrzybiczych w ślinie.
3. Występowanie prawidłowej flory bakteryjnej.
4. Ogólnoustrojowe mechanizmy obronne związane z należytym funkcjonowaniem układu odpornościowego.
Kiedy wystąpią sprzyjające okoliczności, a zdolności obronne organizmu ulegną osłabieniu grzyb zyskuje przewagę i rozwija się infekcja. 
Czynników sprzyjających infekcjom grzybiczym jest dużo:
1. Uszkodzenie błony śluzowej jamy ustnej z przerwaniem ciągłości np. przez przygryzienie.
2. Ilościowe i jakościowe zaburzenia wydzielania śliny. Mają one miejsce nie tylko po operacji z usunięciem ślinianek, ale w przebiegu chorób z ich uszkodzeniem. Na suchość w jamie ustnej narażone są zwłaszcza osoby w wieku starszym.
3. Choroby błony śluzowej jamy ustnej, tkanek przyzębia, istniejąca próchnica.
4. Użytkowanie ruchomych uzupełnień protetycznych i aparatów ortodontycznych.
Bardzo duże znaczenie w rozwoju grzybicy jamy ustnej mają stany wpływające na bakterie fizjologicznie bytujące w jamie ustnej oprócz niedoboru śliny są to:
5. Antybiotykoterapia.
6. Niektóre choroby przewodu pokarmowego np. choroba refluksowa przełyku.
7. Intensywne długotrwałe używanie roztworów antybakteryjnych do płukania ust.
Grzybicą zagrożone są osoby z niewydolnością ogólnoustrojowych mechanizmów odpornościowych należy do nich:
8. Pierwotny niedobór odporności (np. w AIDS).
Wtórne niedobory odporności:
9. Związane z chorobami ogólnoustrojowymi (np. zaburzenia hormonalne)
10. Leczenie immunosupresyjne (stosowane np. u osób po przeszczepach).
11. Radioterapia np. u chorych onkologicznych.
12. Leki cytostatyczne stosowane u chorych onkologicznych.
13. Leki sterydowe, również wziewne przyjmowane przewlekle przez osoby z astmą czy Przewlekłą Obturacyjną Chorobą Płuc.
Obciążające są złe nawyki wynikające z niezdrowego stylu życia:
14. Palenie papierosów.
15. Spożywanie nadmiernej ilości alkoholu.
16. Nieprawidłowa dieta z dużą zawartością węglowodanów, zwłaszcza cukru.
17. Zła higiena jamy ustnej.
Do grzybicy jamy ustnej predysponują niektóre stany fizjologiczne. W związku z tym częściej dotyka:
18. Kobiety w ciąży.
19. Noworodki i dzieci.
20. Osoby starsze.
21. Osoby z grupą krwi 0.
Pomimo licznych czynników usposabiających do grzybicy istnieją zasady profilaktyki pozwalające w dużym stopniu ograniczyć ryzyko zachorowania:
1. Do najważniejszych należy miejscowe stosowanie probiotyków. Mają one postać tabletek do ssania, występują także jako spray do gardła i jamy ustnej lub krople. Powinny je stosować osoby ze zwiększonym ryzykiem grzybicy jamy ustnej np. osoby starsze, ale też pacjenci po antybiotykoterapii i leczeniu przeciwgrzybiczym. Profilaktyczne stosowanie miejscowych probiotyków powinno trwać minimum 4 tygodnie.
2. Prawidłowa higiena jamy ustnej z użyciem indywidualnie dobranych preparatów.
3. Osoby używające leków sterydowych w postaci wziewnej oprócz prawidłowej higieny jamy ustnej powinny starannie wypłukać jamę ustną wodą po każdym zastosowaniu leku.
4. Właściwa higiena protez zębowych. Zbyt długie użytkowanie protez zębowych i niezdejmowanie ich w ciągu doby zwiększa narażenie na grzybice jamy ustnej. Protezy powinny być systematycznie wymieniane przynajmniej raz na 5 lat. Po każdym posiłku proteza powinna być czyszczona. Podczas 8-godzinnego wypoczynku nocnego powinno się zdjąć protezę. W tym czasie powinna być przechowywana na sucho w specjalnie przeznaczonym do tego pojemniku. Protezy powinny być regularnie dezynfekowane przeznaczonymi do tego preparatami, które można kupić w aptece.
5. Grupą szczególnie narażoną na infekcje grzybicze jamy ustnej są osoby w wieku podeszłym. Wynika to przede wszystkim z niedoboru śliny, ale również z mało zróżnicowanej diety i niedoborów pokarmowych. Bardzo istotne jest spożywanie właściwej ilości płynów w ciągu dnia. Osoby z już rozwiniętą infekcją grzybiczą nie powinny przyjmować witamin z grupy B, które przyśpieszają wzrost grzyba. Poprawę przynosi nawilżenie błony śluzowej jamy ustnej oliwą z oliwek lub siemieniem lnianym.  Są również dostępne preparaty zastępujące ślinę (spray, płyn żel). Odradzane są płyny do płukania jamy ustnej zawierające alkohol. Osoby z choroba refluksową przełyku powinny używać do płukania jamy ustnej roztworów zobojętniających. Łatwo przygotować taką płukankę w warunkach domowych dodając do szklanki wody łyżeczkę sody oczyszczonej kuchennej. Innym wariantem płukanki jest napar z rumianku.
6. Konieczne przy profilaktyce nie tylko infekcji grzybiczych jamy ustnej jest zaprzestanie palenia .

Małgorzata Stokowska-Wojda