Oglądacze wystaw sklepowych

Czasami podczas przechadzki po mieście zdarza nam się widywać osoby, które stoją na chodniku i dłuższą chwilę przypatrują się artykułom eksponowanym na wystawie sklepu. Wyglądają na zainteresowanych, jednak po gruntownym obejrzeniu prezentowanego asortymentu nie wchodzą do środka, ale idą dalej. Czyżby nie znaleźli tego czego potrzebują? A może to oglądacze wystaw sklepowych?

Trudno uwierzyć, że jest to termin medyczny. Oglądacze wystaw sklepowych to ludzie cierpiący na tzw. chromanie przestankowe. Chromanie przestankowe jest bólem mięśni, często bardzo silnym, występującym po wysiłku np. przejściu określonej długości dystansu. Po wypoczynku ból ustępuje. Chory znowu może pokonać pewien odcinek drogi. Chromanie przestankowe jest dość wczesnym objawem przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych. W spoczynku mięśnie nie zużywają zbyt wiele tlenu, ale kiedy pracują potrzebują go dużo więcej. Jeżeli tętnice są zwężone (zwykle z powodu miażdżycy) nie mogą doprowadzić wystarczającej dla pracującego mięśnia ilości krwi, a z nią tlenu. Metabolizm mięśnia pracującego w warunkach braku tlenu przebiega nieprawidłowo. Mięsień „poddusza się”, co wywołuje ból.

Najczęstszą przyczyną niedotlenienia kończyn dolnych jest miażdżyca tętnic kończyn dolnych. Do czynników ryzyka tego schorzenia należą:
1. Wiek powyżej 65 lat.
2. Cukrzyca.
3. Palenie tytoniu.
4. Podwyższone poziomy cholesterolu i trójglicerydów we krwi.
5. Nadciśnienie tętnicze.
6. Współistniejąca miażdżyca innych tętnic (np. wieńcowych, szyjnych).
7. Obciążenie miażdżycą tętnic kończyn dolnych u członków rodziny.

- Przewlekłe niedokrwienie kończyn dolnych powoduje ograniczenie aktywności fizycznej chorego i pogorszenie jakości jego życia. 

- Ponadto jest istotnym czynnikiem ryzyka powikłań w zakresie układu krążenia. U ponad połowy chorych z miażdżycą tętnic kończyn dolnych współistnieje miażdżyca tętnic wieńcowych lub dogłowowych. Zwiększa to trzykrotnie ryzyko wystąpienia zawału mięśnia serca lub niedokrwienia mózgu w porównaniu do osób, u których nie stwierdzono miażdżycy tętnic kończyn dolnych. 
- Jest silniejszym czynnikiem ryzyka zgonu w ciągu roku wywołanym chorobami układu krążenia niż miażdżyca tętnic wieńcowych.
- U chorych z miażdżycą tętnic kończyn dolnych 2 razy częściej występuje cukrzyca niż u osób z chorobą wieńcową
- I ponad 6 razy częściej schyłkowa niewydolność nerek.
- Natomiast u 5-10% chorych z chromaniem przestankowym rozwija się bardziej zaawansowane niedokrwienie kończyny wymagające interwencji zabiegowej.

Leczenie zabiegowe zarezerwowane jest dla bardzo zaawansowanych postaci choroby, które w znacznym stopniu ograniczają aktywność fizyczną (bardzo krótki dystans), jakość życia lub grożą wystąpieniem martwicy w obrębie kończyny. Leczenie inwazyjne jest nie tylko kosztowne, ale wiąże się ze znacznym ryzykiem wystąpienia istotnych powikłań.

Większość przypadków powinna być leczona bez ingerencji chirurgicznej, ale oprócz przyjmowania leków zapisanych przez lekarza niezbędne jest aktywne włączenie się pacjenta w proces leczenia. 
Nie mniej ważny od leków jest właściwy styl życia:
1. Jednym z niedocenianych, a niezwykle istotnym elementem leczenia jest dieta. 
- Polecana jest dieta śródziemnomorska obfita w warzywa, owoce, produkty bogatoziarniste, kwasy nienasycone (zwłaszcza oliwę) i ryby. 
- Unikać należy: potraw smażonych, mięsa, produktów mlecznych, nasyconych kwasów tłuszczowych.
- Spożycie soli należy ograniczyć do 5-6 g na dobę 
- Niezwykle ważna jest dostateczna ilość przyjmowanych płynów. Odwodnienie pogłębia niedokrwienie kończyn dolnych, aż do niedokrwienia krytycznego włącznie, kiedy to niezbędna może być interwencja chirurgiczna.

2. Konieczne jest zaprzestanie palenia tytoniu zarówno czynne jak i bierne. Szkodliwe jest nie tylko zaciąganie się dymem papierosowym, ale przebywanie wśród palących i bierne wchłanianie dymu podczas oddychania. Zaprzestanie palenia przez chorych z przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych jest niezbędne, aby leczenie mogło przynieść pozytywne efekty. Palenie papierosów zwiększa znacznie ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych oraz krytycznego niedokrwienia kończyny z koniecznością jej amputacji.

3. Zwiększenie aktywności fizycznej. Ćwiczenia fizyczne kończyn dolnych u chorych z chromaniem przestankowym są istotną formą leczenia, co zostało potwierdzone badaniami. Ćwiczenia powinny być wykonywane w ramach nadzorowanego systematycznego programu co najmniej 3 razy w tygodniu po 30-45 minut przez minimum 12 tygodni. Zwykle ćwiczenia są wykonywane na automatycznej bieżni z indywidualnie dobraną prędkością i kątem nachylenia. Celem jest natężenie wysiłku do wywołania średnich lub dość silnych bólów w zakresie kończyn dolnych. Po wysiłku chory powinien odpocząć. Po ustąpieniu bólu ćwiczenie należy powtórzyć. Nie jest polecane wykonywanie treningów samodzielnie bez fachowego nadzoru. Przerwanie ćwiczenia przy małym natężeniu bólu nie da oczekiwanych efektów. Przerwanie przy bardzo silnych bólu, który wiąże się ze znacznym niedotlenieniem mięśni również jest niekorzystne. Ćwiczenia wymagają od pacjenta rzetelnej współpracy z terapeutą. Wadą tej metody jest ograniczony dostęp do programu nadzorowanego treningu.

A cele leczenia są takie, że warto o nie powalczyć:
1. Redukcja powikłań układu krążenia.
2. Zmniejszenie objawów niedokrwienia kończyny.
3. Zapobieganie ograniczeniom ruchowym.
4. Poprawa jakości życia, w tym zwiększenie aktywności fizycznej.

Małgorzata Stokowska-Wojda