Światowy Dzień Walki z Chorobą Alzheimera

21 września przypada Światowy Dzień Walki z Chorobą Alzheimera określaną również jako demencja czy otępienie. Jest to choroba zwyrodnieniowa mózgu, polegająca na zaniku komórek nerwowych i ich połączeń, proces spowodowany jest odkładaniem się w tkance mózgowej białek o patologicznej strukturze (beta-amyloidu).

Charakterystycznymi objawami tej choroby jest stopniowy zanik pamięci powiązany z zaburzeniami procesów poznawczych, takich jak poprawne liczenie, orientacja przestrzenna czy upośledzenie mowy. Często pogłębiająca się dysfunkcja procesów poznawczych oraz funkcjonalnych, może doprowadzić do niesamodzielności a bardzo często również całkowitej zależności od członków rodziny bądź opiekunów.

Alzheimer zaliczany jest do chorób neurodegeneracyjnych, które należą do najpoważniejszych schorzeń współczesnego społeczeństwa. Schorzenie uznawane jest za chorobę cywilizacyjną, związaną z nadmierną urbanizacją i uprzemysłowieniem (ekspozycja na toksyczne substancje np. pestycydy czy metale ciężkie).

Alzheimer występuje głównie u osób starszych, po 65 roku życia. Większą zachorowalność obserwuje się u kobiet niż u mężczyzn. Choroba Alzheimera trwa na ogół od 6 do 14 lat.

Choroba została opisana po raz pierwszy w 1906 r. przez niemieckiego psychiatrę Alois Alzheimer i od tego czasu nadal nie poznano wszystkich tajemnic skrytych przez chorobę. Mimo ogromnego postępu wiedzy medycznej, ciągle nie są jasne przyczyny jej występowania a leczenie nadal nie przynosi oczekiwanych skutków. 

Do czynników ryzyka wystąpienia choroby Alzheimera zalicza się:

• zaawansowany wiek;
• obciążenia rodzinne;
• mutacje genów;
• długotrwałe, wysokie ciśnienie;
• długotrwały stres;
• przebyte urazy głowy;
• duże stężenie homocysteiny;
• niedobór witamin z grupy B odpowiadających za przewodnictwo nerwowe;
• brak ćwiczeń pamięci - co powoduje nie tworzenie się nowych połączeń nerwowych.

W początkowym etapie choroby objawy są trudno zauważalne, często mylone z typowym zachowaniem związanym z coraz starszym wiekiem. Chory zaczyna zapominać podstawowe rzeczy: zapomina słowa, imiona, gubi się w znanych mu miejscach, wolniej liczy, nie jest pewien dnia czy godziny. Kolejnymi niepokojącymi objawami są wahania nastroju, złość lub niechęć do kontaktów z ludźmi, do tego dochodzą związane z zaburzeniami pamięci podejrzenia wobec bliskich, że coś złośliwie schowali, nasilają się stany lękowe. Z czasem zaburzenia pamięci są coraz poważniejsze, chory traci orientację, pamięta znacznie lepiej rzeczy z przeszłości, lecz nie pamięta ich chronologii. Równolegle pojawiają się kłopoty z mową - problemy z doborem słów, wypowiadaniem się, zdania są pozbawione sensu, a dykcja niewyraźna. Coraz poważniejsze są problemy z koordynacją ruchów, często uniemożliwiające wykonanie najprostszych czynności. W ostatnim etapie choroby pacjent traci kontakt z otoczeniem, nie radzi sobie z wykonywaniem podstawowych czynności, wymaga stałej opieki ze strony rodziny/opiekunów. Przestaje rozpoznawać bliskich, nie potrafi określić, gdzie się znajduje, nie panuje nad czynnościami fizjologicznymi. W ostatniej fazie chory leży i już nie można się z nim porozumieć, bo nie mówi świadomie i nie rozumie słów.

Bezpośrednią przyczyną śmierci nie jest choroba Alzheimera, ale inne schorzenia i powikłania. Pomimo intensywnych badań oraz wysokich nakładów pieniężnych, do tej pory nie udało się opracować skutecznego i pozbawionego działań niepożądanych środka farmaceutycznego dla chorych na Alzheimera, można tylko opóźniać i łagodzić objawy.

Podstawowymi elementami w terapii choroby Alzheimera są:

• spowolnienie postępu choroby;
• kontrola nad zachowaniem, dezorientacją oraz stanami niepokoju;
• modyfikacja środowiska domowego;
• wsparcie członków rodziny oraz opiekunów.

Wspomagające w procesie leczenia są: zmiana stylu życia (słuchanie muzyki relaksującej oraz stosowanie technik relaksacyjnych, regularne spacery itp.), stosowanie leków wspomagających oraz suplementów (antyutleniacze), takich jak witamina B,E czy wyciąg z Ginkgo Biloba.

Jedyną dotychczas zaaprobowaną i szeroko stosowaną metodą leczenia jest stosowanie inhibitorów cholinoesterazy. Sytuacja opiekunów ludzi chorych na Alzheimera jest szczególnie trudna, ale też stan zdrowia podopiecznych, postępy choroby - zależą przede wszystkim od ich poświęcenia, wysiłku i wiedzy. Stała opieka nad chorym na Alzheimera wymaga ogromnego wysiłku zarówno psychicznego jak i fizycznego.

W Polsce od 1992 r. prężnie działa Polskie Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera, które jest również członkiem Europejskiej i Światowej Federacji Organizacji Alzheimerowskich, to od nich można czerpać wiedzę na temat choroby jak i opieki nad osobą, która cierpi z powodu tej choroby.