PACJENCI MALI I DUZI

Oczywistym jest, że każde doświadczenie, które jest udziałem małego Jasia wpływa na to, jak zostanie ukształtowany Jan i jak będzie funkcjonował. Ta zasada dotyczy również zdrowia. Klasycznym przykładem jest ospa wietrzna popularnie nazywana „wiatrówką”. Wirusowa choroba wieku dziecięcego o bardzo dużej zakaźności i konsekwencjach, z których rodzice nie zdają sobie sprawy. Powszechnie uważa się, że każde dziecko musi przebyć tę łagodną chorobę. Żeby mieć ją „z głowy” rodzice organizują „ospa party”, na które zapraszają chore na ospę dziecko, by ich własna pociecha zaraziła się, przechorowała i tym samym miała za sobą „obowiązkowy” punkt programu dzieciństwa. Jakże mylne jest przeświadczenie o niegroźnym charakterze choroby. Przebieg ospy wietrznej to nie tylko pojawiające się na skórze pęcherzyki z czasem zmieniające się w strupki, a uciążliwością ospy wietrznej nie jest wyłącznie gorączka i swędzenie związane ze zmianami skórnymi.
Ospa wietrzna to choroba, która może sprawić małemu pacjentowi poważne kłopoty, jeżeli wystąpią powikłania:
1. Do najczęstszych powikłań ospy wietrznej należą wtórne bakteryjne zakażenia skóry. Dotyczą najmłodszych dzieci. Zakażenia bakteryjne mogą mieć bardzo zróżnicowany charakter:
     - nacieku zapalnego
     - ropnia
     - ropowicy skóry
     - a nawet martwiczego zapalenia powięzi
    Bakteryjne zakażenie skóry w przebiegu powikłanej ospy wietrznej może skończyć się
     - ciężkim bakteryjnym zapaleniem płuc, czasem z ropniakiem opłucnej
     - a nawet sepsą
2. Pęcherzyki charakterystyczne dla ospy wietrznej nie są zarezerwowane dla skóry. Mogą pojawić się na błonie śluzowej jamy ustnej. Drażnienie podczas jedzenia jest tak uciążliwe, że dziecko przestaje jeść i pić. Zważywszy, że choroba przebiega z gorączką lub stanem podgorączkowym szybko może dojść do odwodnienia, zwłaszcza u maluchów.
3. Wirus ospy wietrznej ma powinowactwo do tkanki nerwowej, co warunkuje zagrożenie powikłaniami neurologicznymi:
     - zapaleniem móżdżku z ostrą ataksją móżdżkową, która polega na kompletnej niezborności ruchowej i objawia się tym, że dziecko nagle przestaje mówić i chodzić.
     - zapaleniem mózgu.
Jeżeli Jasiowi uda się przechorować ospę wietrzną i uniknąć wczesnych powikłań, nie oznacza to, że definitywnie pozbył się „wiatrówkowych” problemów. Wirus ospy wietrznej nie opuszcza organizmu. W postaci utajonej zostaje w tkance nerwowej. Przyczajony czeka na sprzyjające okoliczności, prowadzące do obniżenia odporności organizmu, by uaktywnić się pod postacią półpaśca. Każda osoba, która doświadczyła ospy wietrznej jest narażona przez całe swoje życie na półpasiec. Wystarczy osłabienie organizmu w postaci przeciążenia fizycznego, umysłowego, przebytej ciężkiej choroby, by wirus wypełzł z ukrycia i dołożył Janowi problem w postaci półpaśca.
Półpasiec u 75% pacjentów zaczyna się bólem. Lokalizacja bólu jest różna, ale zawsze dotyczy jednej połowy ciała (prawej albo lewej). W następnej kolejności występują zmiany skórne podobne jak w ospie wietrznej. Najpierw mają charakter rumieniowych plam, potem pojawiają się pęcherzyki wypełnione surowiczym płynem, później krosty, z których w kolejnych dniach tworzą się nadżerki, owrzodzenia, a w końcu strupy. W odróżnieniu od zmian skórnych w przebiegu ospy wietrznej, które nie zadrapane i nie powikłane infekcją bakteryjną goją się bez pozostawienia blizn, te półpaścowe mogą zostawić przebarwienia i blizny. Półpasiec może zająć błonę śluzową jamy ustnej i tam też mogą wystąpić zmiany podobne jak na skórze. Bólowi i zmianom skórnym może towarzyszyć gorączka, osłabienie, złe samopoczucie, zmęczenie i ból głowy.
Zmiany skórne i ból w przebiegu półpaśca najczęściej dotyczy jednej strony tułowia. Jednak bywają postacie choroby, które skutkują dużymi problemami:
1. Półpasiec uszny-obejmuje skórę małżowiny usznej okolicę za małżowiną, przewód słuchowy i błonę bębenkową. Półpasiec uszny może spowodować utratę słuchu, porażenie nerwy twarzowego po tej stronie, zawroty głowy i oczopląs.
2. Półpasiec oczny-obejmuje skórę czoła i powiek, spojówki i rogówkę. Może doprowadzić do owrzodzenia rogówki, jej uszkodzenia a w konsekwencji upośledzenia widzenia.
3. Półpasiec rozsiany-zmiany skórne obejmują całą skórę. Najczęściej występują u pacjentów z chorobą hematologiczną.
4. Półpasiec nawrotowy-dotyczy 1-6% przypadków. Jest to sytuacja, kiedy półpasiec wystąpił drugi raz u tej samej osoby, najczęściej ma to miejsce w przypadku zaburzeń odporności lub choroby nowotworowej.
W wymienionych szczególnych postaciach półpaśca istnieją wskazanie do dożylnego leczenia przeciwwirusowego w warunkach szpitalnych.
Zachorowanie na półpasiec może skutkować groźnymi powikłaniami:
1. Zapaleniem opon mózgowych.
2. Zapaleniem mózgu.
3. Zapaleniem rdzenia kręgowego.
4. Udarem mózgu.
5. Martwiczym zapaleniem siatkówki.
6. Zapaleniem spojówek, rogówki, błony naczyniowej oka i nerwu wzrokowego.
7. Nadkażeniem bakteryjnym zmian skórnych.
8. Świądem, bliznami i przebarwieniami na skórze.
9. Nerwobólem popółpaścowym. Jest to szczególnie uciążliwa dolegliwość występująca według niektórych publikacji nawet u połowy osób z półpaścem, a ryzyko tego powikłania rośnie z wiekiem. Problem polega na utrzymywaniu się uporczywego bólu zajętej przez chorobę okolicy co najmniej przez 90 dni po ustąpieniu zmian skórnych. Czasami ból trwa latami.
W odróżnieniu od ospy wietrznej ryzyko zakażenia się wirusem ospy wietrznej od chorego na półpasiec istnieje ale jest niskie.
Najlepszym sposobem ochrony przed kłopotami jest profilaktyka. Zaszczepienie małego Jasia przeciwko ospie wietrznej spowoduje, nie będzie narażony na powikłania choroby, a że duży Jan nie poniesie ryzyka zachorowania na półpasiec. Szczepionka przeciwko ospie wietrznej nie znajduje się w obowiązkowym kalendarzu szczepień, jest szczepieniem zalecanym i szczepionkę należy kupić. Warto się zastanowić czy nie będą to lepiej zainwestowane pieniądze niż zorganizowanie „ospa party”. Jeżeli Jaś nie został zaszczepiony przeciwko ospie wietrznej, od niedawna jest dostępna szczepionka przeciwko półpaścowi, którą można ochronić dorosłego Jana. Szczepienie przewiduje dwie dawki i jest przewidziane dla osób od 50-roku życia jako grupy szczególnie narażonej oraz osób w wieku 18 lat i starszych, u których istnieje zwiększone ryzyko zachorowania na półpasiec. 

Małgorzata Stokowska-Wojda