NORMALIZAJCJA ZA WITKACYM
Często spotykamy się ze zjawiskiem suplementowania witamin „dla wzmocnienia”. Kupujemy w aptece „dobry” zespół witamin. Wybór bywa trudny, bo preparatów jest wiele i nie bardzo wiadomo czym się kierować, żeby wskazać ten jeden -najlepszy. Po dokonaniu trudnej operacji wyboru zażywamy sumiennie według zaleceń na opakowaniu w poczuciu dbałości o swój organizm. Czy istotnie zadbaliśmy o siebie, czy jest to tylko działanie pozorne?
Witkacy mawiał, że „Najpierw trzeba sobie odpowiedzieć na pytanie: Po co?, a dopiero potem: Jak?”
Pojęcie „witaminy” obejmuje zbiór różnorodnych chemicznie substancji niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Będąc zróżnicowanymi związkami chemicznymi poszczególne witaminy wpływają na rozliczne procesy biochemiczne. Mogłoby się wydawać, że osoba, która prawidłowo się odżywia i nie stosuje żadnych ograniczeń dietetycznych nie powinna cierpieć na niedobory, również witaminowe. Jednak sytuacja oddziaływania witamin i ich niedoborów jest znacznie bardziej skomplikowana.
Powszechnie znane są witaminy z grupy B. Stanowią one zespół ośmiu związków chemicznych są rozpuszczalne w wodzie i muszą być dostarczone w pożywieniu, gdyż nasz organizm nie potrafi ich wytworzyć. Niedobór witamin z grupy B wywołuje choroby neurologiczne, często o bardzo ciężkim przebiegu. Wystarczy wspomnieć o chorobie beri-beri-ciężkim niedoborze witaminy B1, czy zwyrodnieniu tylnosznurowym w wyniku niedoboru witaminy B12.
Witaminy z grupy B wpływają na pracę układu nerwowego. Dotyczy to zarówno nerwów (przewodów, którymi impulsy docierają do celu) jak i osłonek mielinowych, którymi nerwy otoczone są jak kable elektryczne. Uszkodzenie osłonki powoduje, że impuls nie jest prawidłowo przewodzony przez włókno nerwowe do narządu docelowego. Uszkodzenie sprawia, że ten narząd np. mięsień nie działa prawidłowo. Szczególnie ważną rolę pełnią witaminy B w funkcjonowaniu Ośrodkowego Układu Nerwowego. Dzięki nim mózg pracuje właściwie zapewniając sprawność intelektualną i psychiczną. Niedobór witamin B skutkuje zaburzeniami pamięci zwłaszcza świeżej, zaburzeniami orientacji do omamów włącznie.
Oprócz działania na sieć nerwów witaminy z grupy B biorą również udział w innych procesach:
1. Syntezie serotoniny (hormonu szczęścia).
2. Syntezie kwasów nukleinowych (DNA i RNA).
3. Syntezie dopaminy-substancji, która wpływa na samopoczucie, energię i chęć do działania, motywację a także na odczuwanie zadowolenia a nawet szczęścia.
4. Syntezie GABA-kwasu gamma-aminomasłowego, który obniża aktywność mózgu wspomagając łagodzenie stresu i ułatwiając zasypianie.
5. Syntezie acetylocholiny, która obniża ciśnienie tętnicze krwi, zwalnia akcję serca i pobudza perystaltykę jelit przeciwdziałając zaparciom.
6. Metabolizmie kwasów tłuszczowych.
7. Metabolizmie aminokwasów.
8. Modulacji procesów odpornościowych i zapalnych.
9. Obniżają poziom homocysteiny-substancji przyśpieszającej zmiany miażdżycowe w tętnicach.
Podstawowym źródłem witamin z grupy B jest zrównoważona dieta. Oprócz produktów zwierzęcych (najbogatszych w witaminy B) występują one w ziemniakach, roślinach strączkowych i warzywach liściastych. Witamina B12 jest jedyną, która występuje w większości w produktach zwierzęcych. Witaminę B12 zawierają: podroby, ryby, sery żółte i jaja. W produktach roślinnych trudno ją znaleźć. Pewną jej ilość znajduje się w grzybach, drożdżach , glonach czy produktach fermentowanych.
Zidentyfikowano grupy osób u których istnieje zwiększone ryzyko niedoboru witamin z grupy B:
1. Schorzenia przewodu pokarmowego: zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka, robaczyce, celiakia, stan po resekcji jelita cienkiego.
2. Defekty genetyczne.
3. Stan po zabiegach chirurgii bariatrycznej.
4. Cukrzyca.
5. Dializoterapia.
6. Przebywanie w domach opieki.
7. Wiek podeszły.
8. Stosowanie niektórych leków w sposób przewlekły np. leki antykoncepcyjne czy popularnie zwane „osłoną na żołądek” leki stosowane w leczeniu schorzeń zależnych od wydzielania kwasu solnego w żołądku.
9. Zaburzenia poznawcze.
10. Zespoły z uszkodzeniem osłonek mielinowych nerwów ośrodkowego Układu Nerwowego.
11. Zespół uzależnienia od alkoholu.
12. Dieta wegańska.
13. Ciąża i okres karmienia piersią (z uwagi na zwiększone zapotrzebowanie na witaminy z grupy B).
Mimo, że wiele wiemy o witaminach z grupy B zwłaszcza o ich udziale w regeneracji nerwów i ich prawidłowym funkcjonowaniu prowadzone są badania nad wykorzystaniem witamin B w leczeniu zaburzeń poznawczych a także choroby Alzheimera.
Małgorzata Stokowska-Wojda
Lubelski Związek Lekarzy Rodzinnych - Pracodawców
ul. Zbigniewa Herberta 14
20-468 Lublin