Maluszki, misiaczki i wyrzynający się zgryz

Okres ząbkowania bywa trudny nie tylko dla malucha, ale i jego rodziców. Podobnie jak ciąża nie jest chorobą, a stanem fizjologicznym, ale nie zawsze przebiega bez przeszkód. Zaburzenia ząbkowania mogą wynikać z nieprawidłowego rozwoju, lub być pierwszym sygnałem schorzeń ogólnoustrojowych czy też dotyczących miejscowo jamy ustnej.
Wiadomo, że proces wyrzynania się zębów w 70% zależy od genetyki. Rola czynników środowiskowych do tej pory uważana za wiodącą w efekcie jest niewielka. Oprócz czynników genetycznych za ząbkowanie odpowiedzialne są również hormony, w tym przede wszystkim hormon wzrostu, hormony tarczycy i przytarczyc.
Wiek w którym u dziecka pojawia się pierwszy ząb jest zróżnicowany. Panuje powszechna opinia, że sześciomiesięczny maluch powinien już móc pochwalić się ząbkiem. Pogląd wynika z faktu, że ponad ¼ dzieci zaczyna ząbkować w 6 miesiącu życia. 
Ze względu na termin pojawienia się pierwszego zęba wyróżnia się ząbkowanie:
1. Przedwczesne-zęby wrodzone i noworodkowe.
2. Wczesne-3-4 miesiąc życia.
3. O czasie-5-8 miesiąc życia. 
4. Opóźnione-9-11miesiąc życia.
5. Późne-po 12 miesiącu życia.
Jak wiadomo, proces ząbkowania może rozpocząć się prawidłowo, a zaburzenie mogą wystąpić w trakcie jego trwania. Prawidłowość przebiegu ząbkowania pomagają ocenić dwie proste reguły:
1. Dziecko powinno posiadać o sześć zębów mniej niż ma miesięcy. Jubilat obchodzący pierwsze urodziny (12 miesięcy) powinien mieć 6 zębów.
2. Reguła 3/4. Oznacza ona, że począwszy od urodzenie co 6 miesięcy wyrzynają się 4 zęby. Jubilat świętujący drugie urodziny (24 miesiące) powinien mieć 16 zębów.
Opóźnienie ząbkowania i jego zaburzenia często towarzyszą:
1. Niedożywieniu.
2. Wadom genetycznym.
3. Zaburzeniom hormonalnym.
4. Niedoborom odporności.
5. Krzywicy opornej na działanie witaminy D a także przedawkowaniu witaminy D.
Nawet prawidłowe ząbkowanie bywa zmorą dzieci i rodziców, a jego zasadniczym powodem są dolegliwości bólowe. Problem trwa 8 dni. Zaczyna się 4 dni przed wyrznięciem się zęba, w trakcie wyrzynanie i 3 dni po tym jak ząbek ujrzy światło dzienne.
Do typowych dolegliwości w przebiegu ząbkowania należą:
1. Ból.
2. Świąd dziąseł. 
3. Ślinienie. Jest ono prowokowane przez ból i świąd dziąseł oraz wkładanie do buzi rączek. Gruczoły ślinowe zaczynają funkcjonować około 3 miesiąca życia dziecka. Maluch w tym wieku jeszcze nie potrafi sprawnie połykać śliny. Z powodu ślinienia się rodzice podejrzewają swoje pociechy o ząbkowanie znacznie wcześniej niż naprawdę ono nastąpi.
4. Wzrost temperatury. Występuje u 95% dzieci, zwykle nie przekracza 37,8⁰C, a w przeddzień ukazania się zęba 37,1⁰C. Jeżeli temperatura przekracza 38,5⁰C trudno uznać ją za objaw ząbkowania. W takim przypadku należy szukać innej przyczyny najczęściej infekcji.
W trudnym okresie ząbkowania ulgę mogą przynieść:
1. Popularne preparaty przeciwgorączkowe: paracetamol i ibuprofen. Oprócz działania obniżającego temperaturę są skutecznymi lekami przeciwbólowymi.
2. Działające miejscowo żele. Wmasowane w dziąsło łagodzą ból i świąd, a niektóre z nich również działają dezynfekująco i wspomagają gojenie.
3. Ulgę w przypadku świądu dziąsła przynosi jego masowanie. Masaż powinien być wykonany delikatnie, by nie spowodować otarcia nabłonka wyściełającego buzię dziecka. Najlepiej użyć do tego celu specjalnej silikonowej nakładki nakładanej na palec.
4. Polecane jest stosowanie schłodzonych gryzaków. Tu również należy uważać, by gryzak nie był oziębiony nadmiernie. W żadnym wypadku nie można go zamrażać. 

Małgorzata Stokowska-Wojda