Cukrzyca – znany problem z nowymi możliwościami

Cukrzyca typu 2 jest chorobą cywilizacyjną. Obserwuje się nie tylko sukcesywne zwiększanie się ilości ludzi chorych na cukrzycę, ale również obniżanie się wieku, w którym choroba się ujawnia. Do niedawna uważano, że dzieci chorują na inny typ cukrzycy zwany pierwszym lub „cukrzycą młodzieńczą”. Upowszechniający się niezdrowy styl życia sprawił, że wśród dzieci rozpoznaje się również cukrzycę typu 2 czyli typu dorosłego, a wynikającą przede wszystkim z:

1. Nadwagi.
2. Nieprawidłowej diety.
3. Braku aktywności fizycznej.

Do rozpoznania cukrzycy konieczne jest wykonanie badania poziomu glukozy z krwi żylnej.

Cukrzycę rozpoznajemy, jeżeli:

1. Poziom glukozy na czczo jest równy lub przekracza 126 mg/dl

   lub

2. poziom glukozy przygodny (w dowolnym momencie) wynosi co najmniej 200 mg/dl.

Prawidłowy poziom glukozy na czczo nie przekracza 99 mg/dl/

Jeżeli poziom glukozy na czczo jest wyższy od prawidłowego (co najmniej 100 mg/dl) ale nie osiąga wartości upoważniającej do rozpoznania cukrzycy (maksymalnie 125 mg/dl) mówimy o stanie przedcukrzycowym.

Wiele mówi się o wprowadzeniu nowoczesnych leków doustnych i insulin znajdujących zastosowanie w leczeniu cukrzycy, o objęciu nowości refundacją czyniącą je dostępnymi dla wszystkich chorych. Wszyscy liczymy na cudowny preparat, który uwolni nas od problemu bez wyrzeczeń, zbędnych starań i zabiegów.

Jak dotąd nie wymyślono zaklęcia leczącego cukrzycę bez udziału diabetyka.

Najistotniejszą formą leczenia jest zmiana stylu życia:

1. Prawidłowa dieta niezawierająca cukrów prostych, z dobrze zbilansowanymi substancjami odżywczymi podzielona na 5 posiłków. Dieta zwykle kojarzy nam się z czasowym ograniczeniem. Jeśli chodzi o odżywianie w cukrzycy jest to tzw. zdrowe żywienie. Właściwe nie tylko dla osób cierpiących na cukrzycę, ale również zdrowych bez względu na wiek, w tym dzieci. Zdrowe żywienie jest wskazane dla wszystkich członków rodziny diabetyka, więc nie ma powodu, by gotować mu oddzielnie.
2. Normalizacja masy ciała do poziomu prawidłowego. Najważniejsze jest ograniczenie węglowodanów. Uważa się, że obniżenie kaloryczności posiłków o 500-750 kcal dziennie jest bezpieczne i skuteczne.
3. Regularna aktywność fizyczna 30-45 minut dziennie.

Korzyści ze zmiany stylu życia odniosą wszyscy, którzy do tej pory funkcjonowali niezdrowo.

1. Osobom z rozpoznaną cukrzycą czasami wystarcza zdrowy styl życia, by pomiary glukozy były prawidłowe. Mówimy wtedy o cukrzycy leczonej dietą, bez stosowania leków. Styl życia jest bardzo ważnym sposobem leczenia cukrzycy.
2. Osobom ze stanem przedcukrzycowym pozwoli opóźnić rozwinięcie się choroby.
3. Zdrowych może uchronić przed borykaniem się z cukrzycą.

Zadbanie o zdrowy styl życia jest konieczną formą leczenia cukrzycy, ale nie zawsze wystarcza, by efekt był zadowalający. Wtedy należy sięgnąć po leki. Nadal palmę pierwszeństwa dzierży wprowadzona do użycia ponad 50 lat temu metformina. W zależności od potrzeb pacjenci przyjmują tylko metforminę, dwa, a czasem trzy leki przeciwcukrzycowe, albo wstrzyknięcia insuliny.

Dla wielu osób objęcie refundacją nowoczesnych preparatów oznacza dostępność lepszego leczenia. Jednak problem jest nader skomplikowany. Wskazania refundacyjne obejmują np. pacjentów przed włączeniem insuliny, leczonych 2 lub więcej lekami od co najmniej 6 miesięcy, z badaniem HbA1c (określającym wyrównanie cukrzycy przez ostatnie 3 miesiące – norma do 7%) ≥8% i z bardzo dużym czynnikiem ryzyka sercowo-naczyniowego. Ważne jest, że pacjent musi spełniać wszystkie kryteria jednocześnie, by należała mu się refundacja zaordynowanego leku.

Ocena stanu wyrównania cukrzycy:

1. Jest możliwa dzięki tradycyjnym pomiarom z kropli krwi z palca wykonywanych samodzielnie przez pacjenta przy pomocy glukometru. Na czczo prawidłowe pomiary wynoszą 70-110 mg/dl, dwie godziny po posiłku do 140, a w długoletniej cukrzycy do 160 mg/dl.
2. Stan wyrównania cukrzycy w ciągu ostatnich 3 miesięcy przedstawia HbA1c (hemoglobina glikowana) - badanie wykonywane z krwi żylnej w laboratorium.
3. Coraz częściej stosuje się w praktyce systemy ciągłego monitorowania poziomu glukozy. Ważne zwłaszcza u osób leczonych insuliną, z tendencją do niedocukrzeń, aktywnych fizycznie.

Oprócz stosowania leków metodą tradycyjną: w postaci tabletek, czy podskórnych wstrzyknięć insuliny możliwe jest zastosowanie insuliny w pompie insulinowej. W Polsce refundacja pompy insulinowej obejmuje chorych z cukrzycą typu 1 do 26 roku życia. Pompa służy 6-8 lat. W związku z powyższym, stwierdzono, że chorzy korzystają z pomp insulinowych własnoręcznie skonstruowanych (nieposiadających oficjalnego certyfikatu).

Najbardziej nowoczesną metodą leczenia cukrzycy w szczególnych przypadkach jest przeszczepianie chorym komórek wysp trzustki odpowiedzialnych za produkcję insuliny.

W Polsce od niedawna wykonuje się pierwsze tego typu zabiegi.

Mimo różnych możliwości leczenia cukrzycy eksperci z zakresu diabetologii wskazują na kluczową rolę edukacji. Nowoczesne rozwiązania technologiczne oferują szerokie możliwości, ale poziom informacyjny jest ciągle za niski.

Podsumowując dywagacje dotyczące cukrzycy i jej zapobiegania, warto stwierdzić, że najważniejszy jest zdrowy styl życia, czyli właściwe nawyki, wszak to one są naszą naturą.

Małgorzata Stokowska-Wojda