Czarne czy białe ?

Zabarwienie naszej skóry zależy od ilości zawartej w niej melaniny, czyli pigmentu. Osoby o ciemnej karnacji mają skórę bogatą w barwnik. W porcelanowej skórze rudzielców jest go niewiele. Jednak skóra często nie ma jednorodnego odcienia na całej powierzchni. Najczęstszą zmianą pigmentacji są piegi. Drobne ciemne kropeczki, w których nagromadzenie melaniny jest większe niż w pozostałej części skóry. Najczęściej pojawiają się na nosie, ale mogą zajmować inne rejony twarzy, plecy, a czasami całe ciało. Wielu uważa, że są urocze. Mówi się nawet o piegowatych pięknościach.

Jednak zaburzenia pigmentacji skóry mają nie tylko charakter sympatycznych piegów. Zbyt mała ilość barwnika w pewnych obszarach skóry daje obraz białych plam i zwana jest  bielactwem. Bielactwo nie niesie groźnych dla życia skutków, ale stanowi poważny defekt kosmetyczny. Jest to choroba, która w przeciwieństwie do piegów, znacznie obniża jakość życia dotkniętych nią ludzi.

Bielactwo jest nabytą chorobą skóry i dotyczy ok. 0,5-2% populacji. Najczęściej rozpoczyna się w drugiej dekadzie życia, ale ok. 25% przypadków to dzieci przed 10 rokiem życia. Prawie nie występuje u niemowląt. Kiedyś uważano, że częściej na bielactwo cierpią kobiety. Jednak ostatnie badania wykazały, że jako problem kosmetyczny białe plamy bardziej przeszkadzają kobietom, co stanowi powód wizyty w gabinecie lekarskim.

Bielactwo polega na pojawianiu się odbarwionych jasnych plam z wyraźnie zaznaczoną granicą ze zdrową skórą. Pierwsze zmiany pojawiają się najczęściej:

• na dłoniach,
• przedramionach,
• stopach,
• twarzy (głównie na powiekach i wokół ust),
• zmiany pojawiają się również w miejscach urazów (blizny po oparzeniu, otarciu, zacięciu),
• a także w miejscach uciskanych przez ubranie.

Odbarwieniu mogą ulegać też włosy. Mimo leczenia, włosy bardzo rzadko odzyskują barwę.

Czynniki i mechanizmy wywołujące bielactwo są złożone i nie do końca poznane. Pod uwagę brane są:

• uwarunkowania genetyczne (rodzinne występowanie sięga nawet 30%),
• stres,
• narażenie na wolne rodniki.

Bielactwo często występuje u osób z chorobami autoimmunologicznymi:

• najczęściej tarczycy (wole Hashimoto, choroba Gravesa-Basedowa),
• cukrzycą,
• łysieniem plackowatym,
• zapalnymi chorobami jelit,
• łuszczycą,
• z autoimmunologicznym zespołem niewydolności wielogruczołowej.

Rozpoznanie bielactwa jest proste i zwykle nie wymaga dodatkowych badań. Natomiast leczenie jest żmudne, długotrwałe i często kończy się niepowodzeniem. Białe plamy mogą odzyskać barwnik tylko częściowo, lub nie odzyskać go wcale.

W leczeniu bielactwa stosuje się:

1. Miejscowo kremy i maści.
2. Fototerapię (naświetlania trwają minimum 6 miesięcy).
3. Terapię laserową (12-24 tygodni).
4. Depigmentację skóry - proces odbarwienia skóry. Jednak używany do tego celu preparat nie został zarejestrowany w Polsce z powodu braku dostatecznych badań w zakresie działań niepożądanych.
5. Tatuaż-proponuje się takie rozwiązanie przy niewielkiej powierzchni skóry objętej bielactwem. Jednak istnieje ryzyko, że tatuaż wyzwoli powstawanie innych ognisk choroby.
6. W niektórych przypadkach sięga się po rozwiązania chirurgiczne:

• z wykorzystaniem zawiesiny komórek naskórka,
• przeszczepy naskórka,
• przeszczepy naskórka i skóry właściwej.

Osoby z bielactwem powinny unikać urazów, chemikaliów z grupy fenoli, a także kremów kosmetycznych rozjaśniających skórę. Korzystne działanie może mieć witamina C, E, kwas ꭤ-liponowy, wielonienasycone kwasy tłuszczowe.

Małgorzata Stokowska-Wojda