Dziwna choroba

Zespół jelita drażliwego niewątpliwie daje dolegliwości i jest jednym z najczęstszych rozpoznań w zakresie układu pokarmowego. Szacuje się, że może przewlekle nękać 10-20% osób dorosłych. Zespół jelita drażliwego to trudne do wyjaśnienia objawy ze strony przewodu pokarmowego - dziwna choroba, której nie można potwierdzić żadnymi dostępnymi współczesnej medycynie badaniami. Rozpoznanie stawiane jest po analizie objawów i wykluczeniu innych schorzeń, które poddają się weryfikacji.

Do najczęstszych objawów zespołu jelita drażliwego należą:

1. Ból brzucha lub dyskomfort.
2. Wzdęcia.
3. Zmiany w rytmie wypróżnień.

Charakterystyczne jest, że dyskomfort lub ból brzucha:

1. Zmniejsza się po oddaniu stolca.
2. Jest związany ze zmianą częstości wypróżnień lub wyglądu stolca.

Powinny być także obecne co najmniej dwa z poniższych objawów:

1. Zaburzenia pasażu stolca (wysiłek przy defekacji, naglące parcie, niepełne wypróżnienie).
2. Wzdęcie brzucha (częściej u kobiet), napięcie lub twardość brzucha.
3. Nasilenie dolegliwości po posiłku.
4. Obecność śluzu w stolcu.

W związku z brakiem możliwości potwierdzenia rozpoznania jakimkolwiek badaniem, zespół jelita drażliwego można rozpoznać po wykluczeniu tzw. objawów alarmowych, które mogą towarzyszyć groźnym chorobom układu pokarmowego, w tym chorobom nowotworowym.

Objawy alarmowe:

1. Niezamierzona, niewyjaśniona utrata masy ciała.
2. Krwawienie z odbytu.
3. Badalny guz w obrębie jamy brzusznej lub odbytnicy.
4. Dodatnie markery stanu zapalnego (OB i CRP).
5. Niedokrwistość.

Zespół jelita drażliwego jest chorobą przewlekłą i nawrotową, można o nim myśleć jeżeli objawy trwają co najmniej 6 miesięcy.

Najbardziej charakterystycznym objawem tej choroby jest związek dolegliwości z wypróżnieniami oraz zmiana w rytmie wypróżnień. W związku z powyższym zespół jelita drażliwego dzieli się na trzy postaci kliniczne:

1. Typ biegunkowy.
2. Typ zaparciowy.
3. Typ mieszany.

Choroba ta częściej dotyka ludzi młodych (między 20 a 30 rż.), jest dwa razy częściej rozpoznawana u kobiet. Ostatnie obserwacje wykazują, że wzrasta ilość zachorowań na zespół jelita drażliwego u osób starszych.

Leczenie tego schorzenia jest trudne, ponieważ nie są znane jego przyczyny. Leczenie farmakologiczne nastawione jest wyłącznie na łagodzenie objawów. 

Istotne jest przestrzeganie reguł dietetycznych:

1. Posiłki powinny być regularne i spożywane w spokoju (pośpieszne jedzenie nasila dolegliwości).
2. Należy unikać opuszczania posiłków i zbyt dużych przerw między posiłkami.
3. Dzienna ilość wypijanych płynów powinna wynosić 2l, zwłaszcza wody i napojów bez kofeiny np. ziołowych herbat.
4. Kawę i herbatę dobrze jest ograniczyć do 3 filiżanek dziennie.
5. Ograniczyć należy alkohol i napoje gazowane.
6. Warto zmniejszyć ilość pokarmów bogatobłonnikowych (pieczywo razowe, produkty zbożowe pełnoziarniste i z dodatkiem otrąb).
7. Niewskazane jest spożywanie „skrobii opornej”. Jest to skrobia nieulegająca strawieniu w jelicie cienkim, w stanie niezmieniony dociera do jelita grubego i może nasilać dolegliwości. Spotykana jest często w przetwarzanych lub odgrzewanych potrawach.
8. Spożycie owoców powinno być ograniczone do 3 porcji dziennie (jedna porcja to 80 g).
9. Osoby z biegunką powinny unikać sorbitolu - słodzika dodawanego do niektórych bezcukrowych słodyczy (np. gum do żucia) i napojów. Sorbitol zawierają również niektóre produkty przeznaczone dla osób chorych na cukrzycę, lub odchudzających się.
10. Osoby z wiatrami lub wzdęciami mogą odczuć poprawę po spożywaniu produktów na bazie owsa (płatki owsiane, owsianka) oraz siemienia lnianego (maksymalnie jedna łyżka dziennie).
11. Niewskazane jest stosowanie preparatów aloesu.

Stwierdzono, że objawy zespołu jelita drażliwego nasilają się w okresach zwiększonego stresu u chorego. Zwykle mniej dokuczają w okresie wakacyjnym. W związku z powyższym ważne jest znalezienie czasu na relaks i odprężenie. Istotna jest również aktywność fizyczna, która poprawia komfort pacjenta. Być może jest to odstresowujące działanie ruchu.

Najważniejsze zaś z uwagi na przewlekły charakter choroby, to oswoić ją i nauczyć się z nią żyć.

Małgorzata Stokowska-Wojda