Walka czy pertraktacje?

Cukrzyca jest chorobą cywilizacji. W Polsce cierpi na nią blisko 3 mln ludzi, ich ilość wzrasta. Według szacunków Banku Światowego cukrzyca stanowi drugie po Chorobie Niedokrwiennej Serca obciążenie ekonomiczne społeczeństwa. Na te nakłady składają się nie tylko koszty diagnostyki i leczenia cukrzycy, w tym leczenia jej powikłań. Istotną część stanowią koszty wynikające z przedwczesnego zaprzestania działalności zawodowej i niezdolności do pracy, a w konsekwencji świadczenia rentowe i bezrobocie, które szczególnie dotkliwie dotyka osoby chorujące na cukrzycę.

Skala bezrobocia wśród chorujących na cukrzycę jest ponad dwukrotnie wyższa niż wśród zdrowych, a wynikająca z tego ich gorsza sytuacja ekonomiczna może utrudnić właściwą kontrolę choroby.

Leki stosowane współcześnie w terapii cukrzycy, jak i rosnąca świadomość pacjentów w zakresie samokontroli prowadzą do coraz skuteczniejszego kontrolowania choroby, coraz później występujących powikłań. Coraz dłużej chorzy na cukrzycę czują się dobrze i mogą być aktywni zawodowo. Sam fakt chorowania na cukrzycę nie czyni z tej osoby pracownika gorszej jakości. Jednak niebagatelną rolę odgrywają warunki miejsca pracy.

Priorytetem w leczeniu cukrzycy jest wyrównanie poziomu glukozy, co przeciwdziała powikłaniom, niejednokrotnie bardzo ciężkim. Stwierdzono, że wiele osób z cukrzycą rezygnuje z pracy zawodowej, ponieważ nie jest w stanie pracując należycie kontrolować choroby.

Przeprowadzono badania dotyczące pracy osób z cukrzycą. Szczególne kontrowersje budził problem pracy w trybie zmianowym, która wydaje się być niemożliwa do pogodzenia z dobrym wyrównaniem cukrzycy. Badania wykazały, że osoby, które mają możliwość właściwego postępowania z cukrzycą w godzinach pracy, nie odnotowują pogorszenia wyrównania cukrzycy i nie muszą rezygnować z aktywności zawodowej.

Dobre warunki w zakładzie pracy (możliwość wykonania pomiaru glukozy, spożycie dodatkowego posiłku na wypadek niedocukrzenia, planowanie wysiłku fizycznego) pozwalają przy odpowiedniej edukacji pacjenta na pracę nawet w trybie zmianowym bez uszczerbku na zdrowiu.

Okazało się, że odpowiedzialny pacjent z cukrzycą w zakładzie pracy świadomym jego potrzeb i otwartym na nie może być w pełni wydajnym, cenionym pracownikiem.

Wychodząc na przeciw wyzwaniom pod egidą Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego przy współudziale reprezentantów środowiska:

- medycznego

- chorych

- i pracodawców

powstała

KARTA PRAW I OBOWIĄZKÓW PRACODAWCY I PRACOWNIKA.

Prawa i obowiązki pracownika z cukrzycą:

1. Każdy chorujący na cukrzycę powinien być świadomy, że efektywna kontrola cukrzycy odbywa się zarówno w domu, jak i w pracy.
2. Pracownik z cukrzycą obowiązany jest przestrzegać w pracy tych samych zasad, jakie stosuje w celu kontrolowania choroby w domu, tj.: okresowego pomiaru glikemii, przyjmowania leków zgodnie z zaleceniem lekarza, przestrzegania godzin posiłków i stosowania diety.
3. Pracownik z cukrzycą powinien poinformować pracodawcę o chorobie i w miarę możliwości samodzielnie dostosować tryb i godziny pracy tak, aby kontrola choroby była możliwa.
4. Chorujący na cukrzycę powinien być świadomy istnienia przeciwwskazań do wykonywania pewnych zawodów (m.in. pilot, kierowca transportu publicznego, praca na wysokościach, praca wymagająca wyjątkowo intensywnego wysiłku fizycznego) i jeśli zajmuje którekolwiek z tych stanowisk, zawiadomić o tym swojego pracodawcę.
5. Pracownik z cukrzycą powinien poinformować o swojej chorobie najbliższych współpracowników tak, aby w przypadku incydentu hiper- lub hipoglikemii koledzy mogli udzielić mu pomocy we właściwy sposób oraz zadbać o utrzymanie ciągłości wykonywanej pracy.

Prawa i obowiązki pracodawcy:

1. Każdy pracodawca powinien być świadomy, że cukrzyca nie dyskwalifikuje osób z tą chorobą z podejmowania pracy w ramach aktywności zawodowej, a wszelka dyskryminacja pracownika z powodu wystąpienia lub występowania u niego cukrzycy jest niedopuszczalna. Kluczem do zrozumienia sytuacji chorego na cukrzycę jest posiadanie przez pracodawcę podstawowej wiedzy o tej chorobie.
2. Pracodawca, by móc wywiązywać się z ciążących na nim zobowiązań, w tym obowiązku zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, ma prawo i powinien wiedzieć, kto z jego pracowników choruje na cukrzycę.
3. Pracodawca powinien umożliwić pracownikowi z cukrzycą przestrzeganie zasad kontrolowania choroby w miejscu pracy i motywować go do odpowiedzialnego zachowania, gwarantującego bezpieczeństwo pracy choremu, a także jego współpracownikom.
4. Pracodawca powinien, w miarę możliwości, zapewnić pracownikowi z cukrzycą stanowisko, które umożliwia optymalną kontrolę choroby (m.in. możliwość rezygnacji ze zmianowego trybu pracy, krótkie przerwy na dodatkowe posiłki).
5. Pracodawca powinien, w miarę możliwości, zapewnić pracownikowi z nowo zdiagnozowaną cukrzycą inne/równorzędne stanowisko pracy, jeśli dotychczas zajmowane mogłoby wiązać się z zagrożeniem bezpieczeństwa w miejscu pracy lub utrudniało pracownikowi kontrolowanie choroby.
6. Pracodawca powinien, w miarę możliwości, promować w miejscu pracy zasady zdrowego trybu życia, zachęcając pracowników do aktywności fizycznej, zbilansowanej diety oraz poddawania się badaniom profilaktycznym.

Sygnowanie tego dokumentu ma na celu wzmocnienie odpowiedzialności pacjentów, a jednocześnie ich pozycji jako pracowników. Jest to przeciwdziałanie wykluczaniu chorych na cukrzycę z rynku pracy. Realizacja karty zmierza nie tylko do poprawy sytuacji ekonomicznej chorych, ale i wszystkich zdrowych, na których spoczywa koszt świadczeń rentowych i zasiłków. Wiemy jednak, że żaden dokument nie jest w stanie zmienić realiów. Dopiero jego realizacja może przynieść efekty. A realizacja Karty Praw i Obowiązków Pracodawcy i Pracownika zależy od świadomości problemu i szeroko pojętej edukacji prozdrowotnej.

Małgorzata Stokowska-Wojda