Śpiące królewny i śpiący rycerze

Trudności w zasypianiu, bezsenne noce często utrudniają nam życie. Uznajemy je za znak czasów i efekt wzmożonego tempa życia. Ci, którzy zasypiają bez problemów stanowią obiekt zazdrości. Czy zawsze słusznej?

Coraz częściej pojawiają się osoby, dla których problem stanowi nadmierna senność w ciągu dnia. Zasypiają , gdy tylko się położą, żeby chwilę odpocząć.  Nie mogą obejrzeć wieczorem filmu, bo ledwie się zaczął, przysypiają w fotelu. Czasem zdarza się to podczas krótkiej jazdy autobusem, czy w pracy, przy wykonywania monotonnych czynności.

NADMIERNA SENNOŚĆ W CIĄGU DNIA(o niej właśnie mówimy) jest nie mniejszym problemem od bezsenności.

Podstawowym powodem nadmiernej senności w ciągu dnia są zaburzenia snu w nocy. Niepełnowartościowy, zaburzony nocny sen najczęściej jest wynikiem niewydolnego oddychania, które nie zapewnia organizmowi dostatecznego natlenienia. Niedotlenieni ludzie są senni. Bardzo niedotlenieni przysypiają gdy tylko usiądą.

Za prawidłową wentylację odpowiada nasz układ oddechowy. Jedną z przyczyn nadmiernej senności w ciągu dnia jest niewydolność oddechowa wynikająca z chorób układu oddechowego. W tej grupie prym wiedzie PRZEWLEKŁA OBTURACYJNA CHOROBA PŁUC– skutek grzechu palenia tytoniu. Palenie tytoniu nie jest wprawdzie jedyną przyczyną , ale stanowi czynnik sprawczy ok. 80% POChP, pozostałe 20% zachorowań wynika z narażenia na innego rodzaju pyły. Dym tytoniowy zawiera substancje prowadzące do uszkodzenia ściany oskrzeli, ściany pęcherzyków płucnych, nadprodukcji śluzu w drogach oddechowych i zwężenia oskrzeli. Podstawowym objawem jest przewlekły kaszel i duszność. Jeżeli chory nie zaprzestanie palenia, zmiany przybierają na sile szybko doprowadzając do niewydolności oddechowej.

Jednym z czołowych sprawców nadmiernej senności w ciągu dnia jest OBTURACYJNY BEZDECH SENNY. Występuje u osób otyłych i zawsze wiąże się z chrapaniem. Chrapanie jest wynikiem wibracji miękkich tkanek wskutek oddychania przez zwężone gardło. Podczas snu chory ma spłycone oddechy i epizody bezdechu. Są to przerwy w oddychaniu trwające co najmniej 10 sekund. Ich powodem również jest zwężenie gardła, któremu towarzyszą nieefektywne ruchy oddechowe klatki piersiowej i przepony. Bezdechy kończą się wraz z wystąpieniem krótkiego, zazwyczaj nieuświadamianego przebudzenia. W konsekwencji prowadzą do spadku wysycenia tlenem krwi. Bardzo pomocny w podejrzeniu Obturacyjnego Bezdechu Sennego jest wywiad od współmałżonka. Pacjent może nie być świadomy tego, że chrapie i miewa momenty bezdechu. Badaniem potwierdzającym jest polisomnografia- przyrządowa rejestracja jakości snu. Osoby z Obturacyjnym Bezdechem Sennym często leczone są przy pomocy zaopatrzonego w maseczkę aparatu wspomagającego oddech w trakcie nocnego snu. Bywają też przypadki, że konieczna jest operacyjna korekcja zwężonego gardła.

OTYŁOŚĆ traktujemy przede wszystkim jako problem estetyczny. Zdajemy sobie sprawę, że sprzyja zmianom miażdżycowym, chorobom układu krążenia i cukrzycy. Rzadko mamy świadomość, że otyłość może być również powodem nadmiernej senności w ciągu dnia. Obfitość tkanki tłuszczowej zwłaszcza w obszarze brzucha sprawia, że najważniejszy mięsień oddechowy- przepona jest ustawiony wysoko -w pozycji wydechowej. Wdech czyli zasysanie powietrza do płuc odbywa się dzięki ruchowi przepony w dół. Wydech, kiedy przepona wędruje w górę. U osób otyłych między wdechowym, a wydechowym położeniem przepony jest niewielka różnica. Z tego powodu oddechy są płytkie i nie zapewniają odpowiedniego natlenienia krwi. Zmiany te noszą nazwę ZESPOŁU HIPOWENTYLACJI OTYŁYCH. Charakterystyczne dla tego zespołu są zaburzenia oddychania nie tylko w nocy, ale również w ciągu dnia.

Pozostaje tylko sprawdzić, czy nasza poobiednia drzemka nie jest aby powodem do podejrzenia nadmiernej senności w ciągu dnia. Służy do tego test. Wskazuje on 8 sytuacji z życia codziennego. Dla każdej z nich trzeba określić ryzyko drzemki/zaśnięcia przyporządkowując odpowiednią punktację.

SYTUACJE:

1. W czasie czytania, na siedząco.

2. Podczas oglądania telewizji, na siedząco.

3. Bierne uczestnictwo w publiczny zgromadzeniu, np. w kinie, teatrze.

4. Podczas jazdy samochodem jako pasażer przez godzinę bez przerwy.

5. Podczas odpoczynku po południu w pozycji leżącej.

6. Podczas rozmowy z kimś w pozycji siedzącej.

7. Przy stole po obiedzie (bez alkoholu).

8. W samochodzie, stojąc w korku.

RYZYKO DRZEMKI/ZAŚNIĘCIA 

Nie ma - (0 punktów)

Małe     - (1 punkt)

Średnie - (2 punkty)

Duże      - (3 punkty)  

Wystarczy zsumować punkty odpowiadające ryzyku zaśnięcia dla każdej z sytuacji, by ocenić, czy mamy problem. 

10 punktów i więcej oznacza nadmierną senność w ciągu dnia

16 punktów i więcej -skrajną senność.

Małgorzata Stokowska-Wojda